Snoeiharde notitie over gemeente Meerssen: 'Verziekte, onveilige werksfeer door college en raad'

Er heerst binnen de gemeente Meerssen een "verziekte organisatiecultuur". Er is een combinatie van "manipulatie, wantrouwen en disrespect" en dat leidt tot een "onveilige werkomgeving". Dat staat in een notitie van een externe adviseur die in handen is van Heuvelland Vandaag. Inmiddels heeft de hele gemeenteraad de samenwerking met de adviseur opgezegd naar aanleiding van de kritische notitie.

De situatie binnen de gemeente is zorgelijk, zo staat in de notitie van de adviseur. De adviseur, Marcel Bouman, is vorig jaar door de gemeente aangesteld om de raad te begeleiden binnen het proces 'Gemeenteraad aan het stuur'. Dat proces moet ervoor zorgen dat niet alleen het college aan de tekentafel zit van nieuwe beleidsstukken, maar ook de gemeenteraad. 

Voor een proefperiode van een jaar zou de raad het nieuwe proces testen. De externe adviseur heeft nu, op eigen initiatief, een notitie geschreven over zijn bevindingen. Volgens Bouman is er zowel binnen de gemeenteraad als het college en het managementteam verzet tegen het nieuwe model.

Denigrerende opmerkingen
Het college en het managementteam maken volgens Bouman "denigrerende opmerkingen" over raadsleden, de griffier en de adviseur zelf. Dat leidt tot "een giftige werksfeer". Ook heeft het college vergaderingen en werkbijeenkomsten gefrustreerd door het nieuwe vergadermodel in twijfel te trekken, zo valt te lezen in het document. Er werden volgens Bouman suggestieve vragen en opmerkingen gemaakt. 

Daarnaast staat in de notitie dat het college en het managementteam "organisatorische problemen" proberen te camoufleren. "Waarbij het verzet tegen het nieuwe organisatiemodel van de raad en de griffie mogelijk dient om de aandacht af te leiden van de structurele tekortkomingen binnen de eigen ambtelijke organisatie". 

De raadszaal in Meerssen: 

Hoge werkdruk
Dit alles heeft tot gevolg dat er "een ernstige kloof" is ontstaan tussen de raad en het college, zo staat in de tekst. Daarnaast is er volgens de adviseur een onveilige werkomgeving ontstaan, vooral bij de griffie. Dat is de ambtelijke ondersteuning van de gemeenteraad en zorgt er bijvoorbeeld voor dat de raadsleden de juiste documenten krijgen. "De persoonlijke aanvallen en denigrerende opmerkingen hebben geleid tot een werkklimaat waarin het griffieteam zich niet veilig voelt." Ook rapporteert de adviseur dat er een "hoge werkdruk" is bij het griffieteam.

Dan is er volgens de adviseur ook nog verzet vanuit een deel van de gemeenteraad, vooral vanuit oppositiepartij BRUG-M. In de nieuwe vergaderregels, die bij het nieuwe proces horen, mag een partij maximaal vier minuten spreken tijdens de eerste termijn, dat is een soort eerste debatronde. In de tweede termijn mag een partij maximaal twee minuten spreken. Ook mag een partij maximaal vijf keer interrumperen.

Jan Gulikers van BRUG-M:

Ondermijnd
BRUG-M is fel tegenstander van die nieuwe vergaderregels. Volgens de partij wordt hen 'de mond gesnoerd'. Om die nieuwe vergaderregels te omzeilen splitste de fractie zich op in vijf partijen, zo kon ieder raadslid de maximale spreektijd benutten. In notitie staat dat de partij op die manier het proces "ondermijnt".

In de notitie wordt ook vermeld dat vijf raadsleden (de namen worden niet genoemd) niet deelnemen aan de activiteiten voor het nieuwe model. Ook staat in de notitie dat de raadsleden Bouman "ongepast bejegenen". "Wat een cultuur van wantrouwen en persoonlijke aanvallen creëert."

Aanvallen
Verder worden de bijeenkomsten en vergaderingen "gesaboteerd" door deze vijf raadsleden. "Door voortdurend vragen te stellen en opmerkingen maken over documenten, regels, procedures en tenslotte door collega's (voorstanders) aan te vallen op hun deskundigheid." Daarnaast wordt het griffieteam overbelast met vragen en verzoeken van het vijftal over het nieuwe vergadermodel, ziet Bouman. "Daardoor wordt de capaciteit van de griffie ondermijnd", stelt de adviseur vast.

Door dit alles worden de raadsvergadering "onnodig lang" en "inhoudelijk slecht", concludeert Bouman. Verder leidt het tot spanningen tussen de raadsleden en een hoge werkdruk voor de griffie, zo valt te lezen in de notitie.

Heuvelland Vandaag heeft de gemeente donderdagmiddag de vragen opgestuurd voor een reactie op dit artikel. Diezelfde avond stond in Meerssen de begrotingsvergadering op de agenda. Na afloop van de vergadering heeft de voltallige gemeenteraad besloten afstand te doen van de notitie.

'Symptoom van dieperliggende problemen'
De gemeenteraad moet in december een besluit nemen over het vervolg van het hele traject. Voor de proefperiode, die vorig jaar begon, is er extra personeel ingehuurd voor de griffie. De adviseur waarschuwt dat als de raad niet snel een besluit neemt, de griffie onderbemand kan raken.

"Het verzet tegen het nieuwe organisatiemodel is een symptoom van dieperliggende problemen binnen de organisatiecultuur en leiderschap", concludeert de adviseur. Hij adviseert de raad om een heldere koers te bepalen. Ook moet burgemeester Mirjam Clermonts een voorbeeld stellen "in het bevorderen van respect en constructieve samenwerking. Dit kan door expliciet stelling te nemen tegen onfatsoenlijk gedrag en het bevorderen van samenwerking".

Gemeente: woordkeuze respectloos
De gemeente laat in een reactie aan Heuvelland Vandaag weten "zeer geschrokken" te zijn van de notitie. "Wij herkennen ons niet in het door de adviseur geschetste beeld én vinden de woordkeuze zeer respectloos. Woorden die volgens ons niet passen in een respectvol Meerssen", schrijft de gemeente in een verklaring. "Ook heeft er geen hoor-wederhoor plaatsgevonden en de adviseur baseert zich op aannames en feitelijke onjuistheden. Verder is de notitie in onze ogen niet representatief. Een dergelijke wijze van rapporteren gaat fundamenteel in tegen onze principes van eerlijkheid en transparantie en raakt onze integriteit."

Over de volgens Bouman 'onveilige werksfeer' binnen het gemeentehuis, laat het college weten: "Wanneer iemand zich onveilig zou voelen binnen de hele organisatie dan nemen we dat zeer serieus. Altijd. En dat blijven we doen. Het college van burgemeester en wethouders en het managementteam van de gemeente Meerssen gaan in elk geval met medewerkers binnen de organisatie in gesprek over de notitie en de zaken die daarin zijn aangegeven."

Oppositie kritisch
BRUG-M (en de raadsleden die zich hebben afgesplitst van BRUG-M) laten in een reactie aan Heuvelland Vandaag weten dat ze afstand nemen van de inhoud van de notitie. Volgens de oppositiepartij staan er "niet nader onderbouwde, ongenuanceerde en zelfs onjuiste beweringen" in de evaluatie.

De partij zegt dat ze zich niet herkent in het beeld dat met het opsplitsen van de fractie ze het vergadermodel "ondermijnen", zoals in de notitie staat. "Van ondermijning van het vergadermodel is volgens ons absoluut geen sprake, al kunnen we ons voorstellen dat het voor de andere fracties wellicht zo voelde/voelt. De afsplitsing past echter volledig binnen de wet en binnen de vergaderregels die de raad zelf heeft vastgesteld", laat Jan Gulikers, fractievoorzitter van de partij weten.

Adviseur Bouman laat aan onze redactie weten dat hij het "heel erg jammer" vindt dat het op deze manier stopt. "Twee jaar lang ben je intensief met elkaar aan het samenwerken. Nu wordt alles weer teruggedraaid", laat hij weten. "Dit project is een politieke speelbal geworden. (...) De oppositie is erin geslaagd het proces te stoppen." De gemeenteraad heeft aan Bouman laten weten dat ze de samenwerking stoppen, maar volgens de adviseur zat zijn opdracht er al op.