Geen voedsel en 200 wc's voor duizenden Valkenburgers op de vlucht voor 'de bom'

Een mergellaag van meer dan 20 meter, op de hoogste plaats 72 meter, moesten 15.000 inwoners van Valkenburg aan de Geul en omstreken beschermen tegen ‘de bom’. Midden in de Koude Oorlog worden op het verzoek van het ministerie van Defensie door het hele land atoomschuilplaatsen gebouwd, uit angst voor een kernbom. De schuilkelder, die 6,5 miljoen gulden heeft gekost, is nooit in gebruik genomen.

Dit weekend was de atoomschuilplaats in de gemeentegrot, de grootste openbare schuilkelder van ons land, opengesteld voor publiek. Het was het Weekend van het Verdedigingserfgoed en door het hele land waren er rondleidingen.

De deur die de impact moest opvangen: 

Luchtalarm
Als een vijandelijke bommenwerper onderweg is richting Nederland, klinkt het luchtalarm in de Geulstad en omstreken. De duizenden inwoners van Valkenburg en omstreken moeten zich richting de Gemeentegrot begeven, vlak aan het begin van de Cauberg. Na een korte wandeling, waarschijnlijk omgeven in chaos, komen de gevluchten aan bij de ‘drukpoort’. Deze poort gaat dicht om de impact van een atoombom op te vangen.

Achter de deur moeten 15.000 inwoners opgevangen worden door de Burger Bescherming (BB). Die hebben de organisatie in handen tijdens zo’n ramp. Er zijn maar 6.800 bedden, die nog opgezet moeten worden. Dat betekent dat minder dan de helft van de gevluchten een bed heeft. De BB heeft daarvoor een plan bedacht: 8 - 8 - 8. Iedereen moet acht uur staan, acht uur zitten en acht uur liggen. De bedden zitten nu nog steeds in de ‘verpakking’, er zit een lint om, en de handleidingen liggen nog klaar.

De bedden die opgezet zijn: 

Krappe wc's
In de gemeentegrot zitten ongeveer 200 wc’s, in ‘Franse’ stijl. Daar is echter een ontwerpfout gemaakt: de deuren van wc’s gaan normaal naar buiten toe open, maar in de Valkenburgse grot zijn ze per ongeluk naar binnen toe gebouwd waardoor het heel krap wordt op de wc.

Tijdens de Koude Oorlog wordt er volop campagne gevoerd om Nederlanders voor te bereiden op een ramp, zoals een eventuele atoombom. Inwoners worden voorbereid dat ze zelf eten moeten meenemen naar de schuilkelder, net als dekens en een kussen. In Margraten lag een opslag voor voedsel, maar het was maar de vraag of er tijdens een ramp wel eten naar de schuilkelder gebracht kon worden. Eten in blik kon er ook niet opgeslagen worden door de hoge luchtvochtigheid in de grotten. Het blik gaat dan roesten binnen een paar dagen. Drinken was er wel via een bron in de grot.

De deur naar de ventilatorruimte: 

Geen voorraad
De lucht in de grotten wordt continue ververst via een filtersysteem. Maar er was wel een probleem. Net zoals bij een gasmasker moeten de filters om de zoveel tijd vervangen worden. Er was alleen geen voorraad met nieuwe filters in de schuilplaats. En of tijdens een atoomramp er nieuwe filters aangevoerd konden worden? Dat is nog maar de vraag. Misschien was de leverancier omgekomen, of zelf gevlucht. Hetzelfde geldt voor stroom die de filters werkend moet houden.

De schuilplaats was dus verre van geschikt voor langdurig verblijf. De filters en stroom zouden het tijdens een ramp 14 dagen volhouden. En dan moest er ook nog voldoende eten zijn. Gelukkig kwam het zo ver niet. Na de val van de muur in 1989 komt er een einde aan de Koude Oorlog en daarmee ook aan de Valkenburgse atoomschuilkelder.