Gemeente Valkenburg maakt excuses voor rol rond Jodenvervolging in Tweede Wereldoorlog
De gemeente Valkenburg aan de Geul maakt excuses voor de rol die het had in de Tweede Wereldoorlog. Dat zei burgemeester Daan Prevoo zondagavond tijdens de presentatie van het onderzoeksrapport naar het oorlogsverleden.
Uit het rapport blijkt dat het toenmalige gemeentebestuur actief meewerkte aan de Jodenvervolging. Zo hielp de gemeente bij het verstrekken van de deportatie van Joden. De onderzoekers halen als voorbeeld een declaratie aan van "door de gemeente gemaakte onkosten voor het wegvoeren van Joden".
Tijdens de Tweede Wereldoorlog verkochten de Nazi’s Joods vastgoed, terwijl de eigenaren zaten ondergedoken of waren gedeporteerd naar concentratiekampen. Ook hier speelde de gemeente een rol, bijvoorbeeld door het leeghalen van de inboedel.
Na de bevrijding had de gemeente een "kille en afstandelijke" stijl van communiceren met de Joodse gemeenschap, concluderen de onderzoekers. Toen gedeporteerde joden terugkeerde naar Valkenburg kregen ze geen onderdak.
Moreel verplicht
Burgemeester Prevoo noemt het de "morele plicht" om de geschiedenis onder ogen te zien. "De verhalen van ontrechting en moeizaam rechtsherstel herinneren ons eraan dat vrijheid en verdraagzaamheid nooit vanzelfsprekend zijn. De lessen uit het verleden verplichten ons om te blijven werken aan een samenleving waarin respect, tolerantie en vrede centraal staan. Met dit onderzoek is een belangrijke volgende stap gezet die mij moreel verplicht om excuus aan te bieden voor de rol van de gemeente, en dan met name voor de rol die niét genomen is", aldus de burgemeester.
Achter gesloten deuren
Het rapport, met de titel 'Bezwaard Verleden', is zondagavond gepresenteerd aan de leden van de gemeenteraad, een afvaardiging van de mensen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het onderzoek en leden van de Joodse Gemeenschap NIHS. Dat gebeurde achter gesloten deuren, om te voorkomen dat er ordeverstoringen zouden plaatsvinden, legde burgemeester Prevoo aan het begin van de avond uit.
De locatie was ook symbolisch gekozen, in het Openluchttheater. Op die plek werd in de Tweede Wereldoorlog een grote NSB-bijeenkomst gehouden met leider Anton Mussert.
Vastgoedboeken
Onderzoeksplatform Pointer heeft de laatste jaren onderzoek gedaan naar de zogenoemde Vastgoedboeken, waar de Nazi's het geroofde Joodse vastgoed bijhielden. Naar aanleiding van het Pointer-onderzoek zijn allerlei gemeenten onderzoek gaan doen of ze na de oorlog deze woningen hebben teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaren en of dat de gemeente de Joodse terugkeerders heeft tegengewerkt tijdens dat proces.
Prevoo roept andere gemeenten ook op om onderzoek te doen. "Ik roep het rijk op álle gemeenten in Nederland in gelegenheid te stellen om dit onderzoek uit te laten voeren. De rol die de overheid heeft gespeeld is nog niet overal onderzocht. De collectieve nalatigheid in Nederland, ten aanzien van de Joodse gemeenschap vanaf de vervolging en vernietiging en in de jaren na de oorlog, is nog steeds niet volledig en daarmee onvoldoende erkend. Onderzoek gaat over waarheidsvinding en bekennen dat we het hebben laten gebeuren. Benoem de fouten die toen zijn gemaakt en laten we zorgen dat dit deel van de geschiedenis niet vergeten wordt en zich niet zal herhalen. Daarnaast ben ik van mening dat het Rijk de verantwoordelijkheid heeft om nog steeds een stap te zetten in erkenning, eerherstel en genoegdoening", zei Prevoo in zijn toespraak.
In het Heuvelland loopt in de gemeente Meerssen en in Vaals nog een onderzoek naar het Joodse vastgoed.
Volledige toespraak burgemeester Prevoo: